Postanowienia wstępne:

1. Prace klasowe, sprawdziany z nauki o języku, ortograficzne, testy znajomości lektur są obowiązkowe. Jeśli z przyczyn losowych uczeń nie może ich napisać z całą klasą, to musi to uczynić w terminie dwutygodniowym od rozdania prac.

2. Poprawa prac pisemnych jest obowiązkowa i musi odbywa się w ustalonym terminie (2 tygodnie od rozdania prac). Poprawę uczeń piszę tylko raz. Przy poprawianiu prac klasowych i pisaniu w drugim terminie kryteria nie zmieniają się.

3. Poprawione przez ucznia prace klasowe znajdują się w posiadaniu nauczyciela, przechowywane są w szkole i stanowią jej dokumentację.

4. Poprawie nie podlegają kartkówki sprawdzające wiedzę ucznia z trzech ostatnich lekcji (wyjątek stanowią kartkówki ze znajomości lektur szkolnych).

5. Rodzic ma prawo do wglądu do pracy ucznia w obecności nauczyciela.

6. Uczeń, który nie poprawił oceny niedostatecznej w terminie wyznaczonym przez nauczyciela, traci możliwość jej poprawienia.

7. Dwa razy w semestrze uczeń może zgłosić brak przygotowania do lekcji (nie dotyczy to prac zapowiedzianych wcześniej).

8. Dłuższa nieobecność w szkole nie zwalnia ucznia z obowiązku znajomości tekstu lektury realizowanej zgodnie z harmonogramem.

9. W przypadku nieobecności na zajęciach uczeń ma obowiązek uzupełnienia notatek w ciągu trzech dni od powrotu do szkoły.

10. Wypracowania domowe podlegają obowiązkowej ocenie, na napisanie pracy uczeń ma 2 – 5 dni roboczych. Sprawdzanie wypracowań odbywa się w ciągu dwóch tygodni.

11. Prace domowe oddaje uczeń w terminie ustalonym przez nauczyciela. Brak pracy skutkuje oceną niedostateczną.

12. Uczeń ma obowiązek prowadzenia notatek z lekcji w zeszycie w linie z marginesem w dogodnym dla siebie formacie oraz posiadania na zajęciach podręczników.

13. Uczeń jest zobowiązany do noszenia „Ćwiczeń językowych” na każdą lekcję (oraz wypełniania ich zgodnie z zaleceniami nauczyciela). Ich brak jest równoznaczny z nieprzygotowaniem do lekcji i skutkuje oceną niedostateczną.

14. Pracą domową jest również przeczytanie tekstu literackiego z „Tekstów i zadań”, jej niewykonanie skutkuje oceną niedostateczną.

15. Przedmiotowy system oceniania z języka polskiego uwzględnia zalecenia poradni psychologiczno – pedagogicznej dla uczniów z dysfunkcjami. Nauczyciel dostosowuje przedmiotowy system oceniania do indywidualnych potrzeb dziecka, np. odpytywanie poza klasą, zwolnienie z pamięciowego opanowania tekstu, zróżnicowanie prac domowych, dyktanda tylko z wyrazów wcześniej ćwiczonych.

Standardy wymagań:

Według podstawy programowej.

Obszary aktywności podlegające ocenianiu:

1. Wypowiedzi ustne:

- kilkuzdaniowa wypowiedź,

- dialog,

- opowiadanie,

- recytacja,

- prezentacja,

- głos w dyskusji,

- czytanie tekstów,

- aktywność na lekcji.

2. Wypowiedzi pisemne:

- odpowiedź na pytania,

- rozwiązywanie wskazanych zadań, wykonanie ćwiczeń,

- redagowanie tekstu Użytkowego: zawiadomienia, przepisu, instrukcji, reklamy, zaproszenia, ogłoszenia, telegramu, podania, Życiorysu,

- redagowanie form wypowiedzi: opowiadanie, opis, sprawozdanie, charakterystyka, list prywatny i oficjalny, kartka pocztowa, notatka w formie planu, tabeli, wykresu, streszczenia, rozprawka, reportaż, felieton, esej (takie formy jak przewiduje podstawa programowa dla danego etapu kształcenia),

- dyktando.

3. Zadania praktyczne:

- niewerbalne wytwory pracy: album, słownik, mapa, plakat, przekład intersemiotyczny, słuchowisko, film.

Kryteria i sposoby oceniania:

2. Prace klasowe, prace domowe i wypracowania:

W pracach pisemnych ucznia ocenie podlegać będzie poziom merytoryczny pracy (zgodność treści pracy z tematem, dobór materiału i jego wykorzystanie w pracy, umiejętność wnioskowania, uzasadniania sądów, wartościowania), jej poziom kompozycyjny (posługiwanie się określoną formą wypowiedzi, kompozycja pracy, spójność tekstu, estetyka pracy) oraz poziom językowy pracy (zgodne z normą posługiwanie się fleksją, frazeologią i składnią, dobór słownictwa, poprawność ortograficzna i interpunkcyjna). Prace pisemne zawierają recenzję tłumaczącą ocenę, podkreślającą zalety i informującą o elementach, które należy poprawić. W trakcie roku szkolnego odbywają się minimum trzy prace klasowe.

Kryteria oceny prac pisemnych na ocenę dopuszczającą:

1. Uczeń nie w pełni zrozumiał temat, omówił go częściowo, ale w jego pracy znajdują się treści niezbędne do jego zrozumienia.

2. Dobór materiału nie zawsze trafny, uczeń nieumiejętnie go wykorzystuje.

3. Uczeń próbuje formułować wnioski.

4. Brak konsekwencji w posługiwaniu się określoną formą wypowiedzi, chaos w układzie treści.

5. Liczne zakłócenia spójności tekstu.

6. Brak akapitów, mała czytelne pismo, liczne skreślenia i poprawki.

7. Wyraźne odstępstwa od fleksyjnych, frazeologicznych i składniowych, pozwalające jednak na zrozumienie tekstu.

8. Ubogi zasób słów, przewaga słownictwa potocznego.

9. Liczne błędy ortograficzne (zwłaszcza I stopnia) i interpunkcyjne.

Kryteria oceny prac pisemnych na ocenę dostateczną:

1. Uczeń uwzględnił najważniejsze wymagania tematu, ale nie radzi sobie z doborem materiału, nie potrafi dokonać selekcji treści.

2. Uczeń formułuje wnioski, ale argumentacja ma charakter uproszczony.

3. Praca charakteryzuje się poprawnym zastosowaniem określonej formy wypowiedzi (dopuszczalne są niewielkie uchybienia).

4. W wypracowaniu zachowane są właściwe proporcje w układzie treści.

5. Dopuszczalny brak akapitów, pismo czytelne, nieliczne skreślenia, poprawki.

6. Styl zdradza nieporadność, częste błędy językowe, co nie utrudnia jednak zrozumienia treści.

7. Ubogi zasób słów, występuje słownictwo potoczne.

8. Nieliczne błędy ortograficzne i interpunkcyjne.

Kryteria oceny prac pisemnych na ocenę dobrą:

1. Uczeń dobrze zrozumiał temat i rozwinął go w sposób wystarczający.

2. Dobór materiału i jego wykorzystanie jest właściwe.

3. Praca charakteryzuje się właściwymi wnioskami i logiczną argumentacją.

4. Uczeń konsekwentnie stosuje określoną formę wypowiedzi, kompozycja pracy jest schematyczna.

5. Występują sporadyczne zakłócenia spójności tekstu.

6. Uczeń stosuje akapity, jego pismo jest estetyczne, a skreślenia i poprawki pojawiają się sporadycznie

7. Pojawiają się nieliczne odstępstwa od norm językowych i stylistycznych.

8. Słownictwo urozmaicone.

9. Sporadyczne błędy ortograficzne I stopnia, nieliczne błędy II i interpunkcyjne.

Kryteria oceny prac pisemnych na ocenę bardzo dobrą:

1. Uczeń w pełni zrozumiał temat i omówił go w sposób wyczerpujący.

2. Materiał dobrany w sposób przemyślany i odpowiednio zinterpretowany.

3. Praca zawiera właściwe wnioski, logiczną argumentację, wskazuje wartości i w odpowiedni sposób je hierarchizuje.

4. Konsekwentne stosowanie określonej formy wypowiedzi, przejrzysty, logiczny układ treści.

5. Tekst w całości spójny.

6. Szata graficzna pracy bez zastrzeżeń.

7. Dopuszczalne pojedyncze uchybienia językowe i gramatyczne.

8. Tekst komunikatywny, charakteryzujący się indywidualnym stylem, bogatym zasobem słów.

9. Dopuszczalne jedynie usterki ortograficzne i nieliczne błędy II stopnia.

Kryteria oceny prac pisemnych na ocenę celującą:

1. Uczeń właściwie zrozumiał i wyczerpująco omówił temat.

2. Temat został rozwinięty w sposób ciekawy, oryginalny, z odwołaniem się do tekstów kultury spoza programu.

3. Praca zawiera właściwe wnioski, logiczną argumentację, wskazuje wartości i w odpowiedni sposób je hierarchizuje.

4. Kompozycja pracy jest celowa, przemyślana, logiczna, uwidoczniona graficznie.

5. Praca jest poprawna pod względem językowym i gramatycznym.

6. Uczeń stosuje poprawne, bogate słownictwo i frazeologię.

7. Praca nie zawiera żadnych błędów ortograficznych.

8. Poprawne zastosowanie znaków interpunkcyjnych.

Uczeń, który niewłaściwie zrozumiał temat, a styl i składnia jego pracy uniemożliwiają zrozumienie sensu wypowiedzi, nie może otrzymać oceny pozytywnej. Oceny pozytywnej nie otrzymuje uczeń, którego praca nie jest samodzielna.

2. Kartkówki

O ilości kartkówek w trakcie semestru decyduje nauczyciel. Nadrzędnym kryterium oceniania kartkówek jest poprawność merytoryczna wypowiedzi ucznia, w dalszej kolejności poprawność językowa pracy.

3. Odpowiedzi ustne – minimum dwie w semestrze

Mówimy:

- zgodnie z tematem,

- zachowując odpowiednią kompozycję wypowiedzi (pamiętając o wstępie, rozwinięciu, zakończeniu, łącząc tekst w logiczną całość, unikając powtarzania tych samych myśli),

- zwracając uwagę na poprawność (stosując bogate słownictwo, włączając w wypowiedź związki frazeologiczne, przysłowia, porównania, cytaty, używając wyrazów poprawnych gramatycznie, dbając o odpowiedni akcent),

- stosując odpowiednie tempo mówienia, dyscyplinę czasu (dostosowując tempo mówienia do tematu i formy wypowiedzi, pamiętając o płynności).

4. Prace domowe

Kryteria oceniania prac domowych są takie same jak w przypadku zadań klasowych. W ciągu semestru uczeń pisze minimum dwie dłuższe wypowiedzi pisemne. Ćwiczenia gramatyczne są zadawane według potrzeb, o których to decyduje nauczyciel, sprawdzanie odbywa się wybiórczo. Pozostałe prace domowe wynikają z aktualnie realizowanych treści programowych (np. znajomość treści tekstów literackich, biografii pisarzy, powtórzenia wcześniej nabytych wiadomości itp.).

5. Prowadzenie zeszytów przedmiotowych – sprawdzony minimum raz w ciągu roku szkolnego.

Przy ocenie zeszytu przedmiotowego, brana jest pod uwagę:

- czystość zeszytu,

- staranność prowadzenia zeszytu,

- czytelność pisma,

- estetyczne rozmieszczenie materiału pod względem graficznym,

- kompletne i poprawne pod względem merytorycznym notatki.

6. Rozwiązywanie problemów, prace długoterminowe, projekty

Prace zadawane według potrzeb. O ich charakterze i terminie wykonania decyduje nauczyciel.

7. Praca w grupie

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który jako jedyny w grupie spełnia warunki na ocenę bardzo dobrą; jest jedynym liderem pracy w grupie.

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który mocno angażuje się w pracę grupy, organizując ją; kontroluje poczynania kolegów, wyjaśnia, tłumaczy.

Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który udziela pomocy kolegom, wyjaśnia, tłumaczy, gdy zostanie o to poproszony (jest średnio zaangażowany) lub uczeń dociekliwy dopytujący, egzekwujący pomoc dla siebie ze strony kolegów.

Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który sam rozwiązuje poprawnie zadania, nie angażując kolegów (nie daje, nie otrzymuje) lub uczeń, który ma problem z rozwiązaniem, śledzi pracę grupy, korzysta z niej, ale rzadko informuje, nie wymaga pomocy.

Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który prowadzi notatkę w zeszycie, nie angażując się w pracę grupy.

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie wykonuje żadnej pracy lub dezorganizuje pracę grupy.

Ocenę ustala nauczyciel uwzględniając samoocenę ucznia i opinie jego kolegów z grupy.

8. Aktywność

Uczeń może otrzymać ocenę bardzo dobrą za aktywny udział na lekcji lub kolejnych zajęciach, jeżeli przynajmniej pięć razy zgłosi się do odpowiedzi a jego wypowiedzi będą:

- poprawne merytorycznie i językowo,

- samodzielne i wyczerpujące temat,

- poparte cytatami z tekstu.

9. Inne formy:

Dyktanda:

Za błąd ortograficzny należy uważać każdy zapis sprzeczny z zasadami ortografii. Błędy I stopnia (w zakresie rz, ż, ó, u, ch, h, ę, ą, pisownia ‘nie’ z różnymi częściami mowy, pisownia wyrazów wielka i małą literą).

Błędy II stopnia (pozostałe)

2 -3 błędy drugorzędne = 1 błąd I stopnia

4 błędy interpunkcyjne = 1 błąd I stopnia

Ten sam błąd powtarzający się w kilku wyrazach liczy się jako jeden.

Punktacja:

0 – 1 błąd – bardzo dobry

2 błędy – dobry

3 – 4 błędy – dostateczny

5 – 6 błędów – dopuszczający

7 i więcej – niedostateczny

Recytacja:

1. Pamięciowe opanowanie tekstu.

2. Zrozumienie treści.

3. Wyraźna artykulacja.

4. Właściwe przestankowanie.

5. Logiczne akcentowanie.

6. Odpowiednia barwa dźwiękowa (modulacja).

7. Trafność interpretacji głosowej.

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełni wszystkie kryteria.

Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń za pamięciowe opanowanie tekstu.

Sprawdziany z lektur

Każdorazowo przed omawianiem dłuższej lektury odbędą się krótkie sprawdziany, mające na celu sprawdzenie znajomości tekstu.

Konkursy przedmiotowe

Laureaci konkursów polonistycznych na szczeblu szkolnym otrzymują cząstkową ocenę celującą, natomiast laureaci konkursów powiatowych i
wojewódzkich otrzymują ocenę końcoworoczną o stopień wyższą od wynikającej z ocen.

Ustalenie oceny okresowej i rocznej:

Ustalona ocena okresowa i roczna nie jest średnią arytmetyczną ocen cząstkowych.

Decydujący wpływ na ocenę końcową ucznia mają:

- zadania klasowe,

- sprawdziany,

- odpowiedzi,

- testy znajomości treści lektur.

W dalszej kolejności są to:

- zadania domowe,

- praca na lekcji,

- recytacja,

- dyktanda.

Sposoby korygowania niepowodzeń szkolnych

W przypadku powtarzających się niepowodzeń szkolnych nauczyciel wraz z rodzicami i pedagogiem szkolnym ustala ich przyczyny i sposób korygowania.

Przewiduje się, że w zależności od natężenia problemu, będą to:

- pomoc koleżeńska,

- pomoc nauczyciela przedmiotu,

- współpraca z rodzicami,

- współpraca z poradnią psychologiczno – pedagogiczną.

Nauczyciel obniża poziom wymagań edukacyjnych na podstawie pisemnej opinii poradni psychologiczno – pedagogicznej, stwierdzającej specyficzne trudności w uczeniu się lub deficyty rozwojowe uniemożliwiające sprostanie wymaganiom edukacyjnym, wynikającym z programu nauczania.

Ocenianie ucznia dyslektycznego

1. Nauczyciel zobowiązany jest do oceny pracy ucznia z uwzględnieniem zaleceń poradni psychologiczno – pedagogicznej.

2. Opinia pracowni nie zwalnia ucznia z pisania sprawdzianów ortograficznych.

3. Sprawdziany ortograficzne ocenia się według następujących zasad:

- zaznacza się wszystkie błędy,

- wpisuje się ilość błędów,

- życzliwie informuje się ucznia o błędach,

- prace ortograficzne ocenia się wg następujących kryteriów:

1 – 4 błędów – bardzo dobry

5 – 7 błędów – dobry

8 - 10 błędów – dostateczny

11– 13 błędów – dopuszczający

4. Uczeń ma możliwość poprawy prac ortograficznych i zobowiązany jest doskonalić swoją umiejętność ortograficzną.

5. Prace pisemne (wypracowania, sprawdziany z nauki o języku i z literatury) oceniane będą przede wszystkim ze względu na ich zawartość merytoryczną (treść, zakres wiedzy), a nie ze względu na ich poprawność ortograficzną, czy poziom graficzny pisma.

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA DLA KLASY IV

Ocenę NIEDOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na ocenę dopuszczającą tzn.

- Uczeń nie opanował techniki czytania

- Wypowiedzi nie są poprawne pod względem rzeczowym i językowym

- Pisze niestarannie, nieczytelnie

- Nie potrafi redagować wypowiedzi pisemnej nawet przy pomocy nauczyciela

- Nie zna cech baśni

- Nawet przy pomocy nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać polecenia o elementarnym stopniu trudności

- Nie rozróżnia części mowy np. rzeczownik, czasownik i ich form gramatycznych

- Nie potrafi wskazać podmiotu i orzeczenia

- Nie wyróżnia głosek, liter, samogłosek

- Popełnia bardzo liczne błędy ortograficzne

Ocenę DOPUSZCZAJĄCĄ otrzymuje uczeń, który:

Mówienie:

- nawiązuje i podtrzymuje kontakt werbalny z innymi uczniami i nauczycielem,

- formułuje pytania i udziela odpowiedzi odpowiednie do sytuacji komunikacyjnej,

- stosuje podstawowe zwroty grzecznościowe podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem,

- mówi na temat, opowiada o obserwowanych zdarzeniach, akcji książki, filmu,

- wypowiada komunikaty zawierające proste informacje,

- wygłasza teksty utworów z pamięci,

- rozumie uwagi nauczyciela, stosuje się do nich.

Czytanie

- rozumie ogólny sens czytanych utworów,

- stara się płynnie i poprawnie pod względem artykulacyjnym czytać głośno teksty,

- zna podstawowe elementy budowy świata przedstawionego w utworze,

- odróżnia wypowiedzi narratora i bohatera w utworze,

- wie czym jest wers, zwrotka.

Słuchanie

- rozumie polecenia nauczyciela, wypowiedzi innych uczniów.

- reaguje na wypowiedzi innych w sposób werbalny i niewerbalny (mimiką, gestem, postawą),

- podaje potrzebne informacje z wysłuchanego komunikatu.

Pisanie

- buduje proste wypowiedzi,

- z pomocą nauczyciela zapisuje dialog, układa plan ramowy wypowiedzi, zapisuje kilkuzdaniowe opowiadanie odtwórcze,

- instruowany przez nauczyciela lub innych uczniów uzupełnia prosty schemat, tabelę,

- zna podstawowe zasady ortograficzne i interpunkcyjne,

- stara się o estetykę zapisu wypowiedzi.

Nauka o języku

Stosuje wiedzę językową w zakresie:

1. słownictwa (dobiera wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne do podanych)

2. składni (z pomocą nauczyciela buduje poprawne zdania pojedyncze, wyróżnia części główne zdania, odróżnia wypowiedzenia pojedyncze od złożonych, stosuje wielkie litery na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na końcu)

3. fleksji (wskazuje czasowniki, rzeczowniki, przymiotniki i przysłówki w zdaniu, z pomocą nauczyciela określa formę odmiennych części mowy)

4. fonetyki (zna alfabet, dzieli wyrazy na litery, głoski, sylaby.

Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który:

Mówienie

- świadomie uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej,

- dostosowuje wypowiedź do adresata i sytuacji,

- dobiera intonację zdaniową, formułuje pytania i odpowiedzi w związku z konkretną lub wyobrażoną sytuacją życiową,

- wypowiada się w sposób logiczny i uporządkowany: opowiada zdarzenia w porządku chronologicznym, streszcza utwory fabularne,

- składa życzenia, gratulacje,

- recytuje utwór poetycki, oddając jego ogólny nastrój i sens,

- stosuje zasady poprawnej wymowy i akcentowania wyrazów rodzimych

- stosuje się do uwag nauczyciela i podejmuje próby doskonalenia wypowiedzi.

Czytanie

- podejmuje rozmowę na temat sensu opowiadania, powieści, wiersza, artykułu,

- wybiera potrzebne informacje z instrukcji, przypisu, tabeli, notatki, schematu,

- poprawnie artykułuje i akcentuje wyrazy, stosuje intonację zdaniową podczas głośnego czytania utworów,

- dostrzega cechy wyróżniające teksty artystyczne (poetyckie i prozatorskie) oraz użytkowe,

- nazywa w tekście prozatorskim elementy świata przedstawionego,

- posługuje się pojęciem wersu i zwrotki, wskazuje zawarte w nich treści.

Słuchanie

- tworzy notatkę na podstawie wysłuchanego komunikatu: uzupełnia tabelę, schematy, z pomocą nauczyciela formułuje kilkuzdaniową wypowiedź,

- słucha innych i uczestniczy w rozmowie, zadaje pytania i odpowiada,

- powtarza swoimi słowami ogólny sens usłyszanej wypowiedzi, opowiada fabułę usłyszanej historii,

- rozpoznaje nastrój słuchanych komunikatów.

Pisanie

- konstruuje wypowiedzi poprawne pod względem logiczno-składniowym,

- używa wypowiedzeń pojedynczych i złożonych,

- samodzielnie zapisuje dialog,

- buduje ramowy plan wypowiedzi w formie równoważników zdań, zdań pytających i oznajmiających,

- układa opowiadanie odtwórcze,

- redaguje notatkę w formie prostego schematu, tabeli, planu,

- stosuje podstawowe zasady ortografii i interpunkcji,

- stosuje zasady estetycznego zapisu tekstu,

- dzieli wypowiedzi na części kompozycyjne.

Nauka o języku

Stosuje wiedzą językową w zakresie:

1. słownictwa (wykorzystuje wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne w tworzonym tekście)

2. składni (dostrzega funkcję głównych części zdania, konstruuje zdania pojedyncze proste i rozwinięte oraz wypowiedzenia złożone, odróżnia zdanie od równoważnika zdania, używa różnych typów wypowiedzeń: oznajmujących, rozkazujących, pytających, wykrzyknikowych)

3. fleksji (określa formę gramatyczną czasowników, rzeczowników, przymiotników, łączy wypowiedzenia składowe za pomocą spójnika w wypowiedzenia złożone, poprawnie zapisuje formy bezokoliczników oraz formy rodzaju męskoosobowego i niemęskoosobowego czasowników w czasie przyszłym i przeszłym)

4. fonetyki (wykorzystuje umiejętność dzielenia wyrazów na sylaby przy przenoszeniu wyrazów do następnej linijki)

Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który:

Mówienie

- przedstawia własne zdanie w rozmowie,

- uczestniczy w rozmowie związanej z lekturą, filmem czy sytuacjami dnia codziennego,

- formułuje logiczne pytania i odpowiedzi,

- wypowiada się w roli świadka i uczestnika zdarzeń,

- opisuje i zachęca w wypowiedziach związanych z różnymi tekstami kultury,

- wygłasza tekst poetycki z pamięci, posługując się pauzą, barwą głosu; stosuje się do zasad właściwego akcentowania wyrazów i intonowania wypowiedzeń,

- posługuje się pozawerbalnymi środkami wypowiedzi (mimika, gest).

Czytanie

- odczytuje sens utworów na poziomie semantycznym, wskazuje treści przenośne, próbuje je wyjaśnić,

- głośno czyta utwory, uwzględniając zasady poprawnej artykulacji i intonacji,

- odróżnia teksty poetyckie od prozatorskich, wskazuje charakterystyczne cechy rodzajowe,

- wskazuje środki stylistyczne (przenośnia, porównanie, epitet),

- wyróżnia elementy świata przedstawionego w opowiadaniu i baśni,

- odczytuje i wykorzystuje treści zawarte w artykule, instrukcji, przepisie, tabeli, schemacie i notatce.

Słuchanie

- koncentruje uwagę podczas słuchania wypowiedzi innych, a zwłaszcza odtwarzanych utworów, przekazuje najważniejsze treści,

- odróżnia informacje ważne od mniej ważnych,

- na podstawie słuchanego tekstu rysuje plan, ilustracje do tekstu, formułuje pytania,

- właściwie odbiera intencje nadawcy komunikatu.

Pisanie

- stosuje wypowiedzenia pojedyncze i złożone w tworzonej wypowiedzi,

- zapisuje dialog w opowiadaniu,

- komponuje i przekształca plan wypowiedzi,

- pisze opowiadanie twórcze, list, baśń,

- dostrzega błędy ortograficzne i interpunkcyjne w tworzonej wypowiedzi, poprawia je,

- stosuje akapit jako znak logicznego wyodrębniania fragmentów wypowiedzi.

Nauka o języku

Umiejętnie stosuje wiedzę językową w zakresie:

1. słownictwa (wzbogaca tworzony tekst wyrazami bliskoznacznymi i przeciwstawnymi, unikając powtórzeń i błędów stylistycznych)

2. składni (stosuje różnorodne typy zdań: pojedyncze i złożone, celowo używa różnych typów wypowiedzeń: pytających, oznajmiających, wykrzyknikowych, rozkazujących w zależności od sytuacji komunikacyjnej, stosując się do zasad poprawnej interpunkcji)

3. fleksji (używa odmiennych części mowy w poprawnych formach)

4. fonetyki (stosuje wiadomości z zakresu podziału wyrazów na litery, głoski i sylaby w poprawnym ich zapisie).

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który:

Mówienie

- uzasadnia własne zdanie w rozmowie, podaje odpowiednie przykłady, stosuje się do reguł grzecznościowych,

- rozpoczyna i podtrzymuje rozmowę na temat lektury czy dzieła filmowego,

- stosuje odpowiednie słownictwo, buduje wypowiedź o charakterze opisu lub instrukcji,

- podejmuje próby interpretacji przenośnych treści utworów poetyckich przewidzianych w programie nauczania, zaznacza akcenty logiczne, stosuje pauzy, dostosowuje tempo recytacji do treści utworu,

- wzbogaca komunikat pozawerbalnymi środkami wypowiedzi,

- dokonuje samokrytyki wypowiedzi i doskonali ją pod względem konstrukcji i języka.

Czytanie

- odczytuje i wyjaśnia treści przenośne i symboliczne utworu,

- głośno czyta utwory, wykorzystując umiejętność poprawnej artykulacji i intonacji, aby podkreślić jego sens,

- wyjaśnia poetyckie środki stylistyczne (przenośnia, porównanie, epitet) w utworach z listy lektur przewidzianych programem nauczania,

- posługuje się pojęciami: narrator, bohater, rym, wers, zwrotka,

- wykorzystuje treści zawarte w artykułach, instrukcjach, przepisach, tabelach, schematach i notatkach w tworzeniu własnych wypowiedzi.

Słuchanie

- przekazuje treść wysłuchanych wypowiedzi, odczytuje przenośny sens wysłuchanych utworów prozatorskich i poetyckich,

- wyraża swoje zdanie na temat wysłuchanego komunikatu,

- nazywa intencje nadawcy komunikatu.

Pisanie

- komponuje poprawne pod względem składniowym, stylistycznym i językowym wypowiedzi o przejrzystej, logicznej kompozycji,

- redaguje instrukcje użytkowe i reguły zachowań w różnych sytuacjach życiowych,

- dokonuje autokorekty napisanego tekstu.

Nauka o języku

Sprawnie stosuje wiedzę językową w zakresie:

1. słownictwa (dba o poprawność słownikową tworzonych wypowiedzi, odpowiednio dobiera wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne, wzbogacając tekst w zależności od formy wypowiedzi i sytuacji komunikacyjne)

2. składni (tworzy ciekawe pod względem składniowym wypowiedzi, stosuje się do zasad poprawności logiczno-składniowej, dba o poprawną interpunkcję wypowiedzeń złożonych)

3. fleksji (w wypowiedziach ustnych i pisemnych stosuje w poprawnych formach odmienne i nieodmienne części mowy przewidziane w programie nauczania)

4. fonetyki (biegle stosuje wiadomości z zakresu fonetyki i wykorzystuje je w poprawnym zapisie wyrazów).

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który:

Mówienie

- przedstawia własne stanowisko w związku ze sposobem rozwiązania problemu, wykonania zadania,

- podejmuje rozmowę na temat dzieła spoza kanonu lektur przewidzianych programem nauczania w klasie czwartej,

- interpretuje metaforyczne i symboliczne treści utworów literackich i plastycznych.

Czytanie

- czyta ze zrozumieniem na poziomie semantycznym i krytycznym teksty spoza listy lektur przewidzianych programem nauczania,

- odczytuje głośno utwory poetyckie i prozatorskie i dokonuje ich interpretacji.

Słuchanie

- odczytuje przenośny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich (także spoza listy lektur).

Pisanie

- tworzy samodzielne wypowiedzi cechujące się ciekawym ujęciem tematu, poprawną konstrukcją oraz właściwym doborem środków językowych,

- wykazuje się szczególną dbałością o poprawność ortograficzną, interpunkcyjną, fleksyjną i składniową oraz estetykę zapisu wypowiedzi.

Nauka o języku

- świadomie stosuje wiedzę językową w zakresie treści materiałowych przewidzianych programem nauczania słownictwa, składni, fleksji i fonetyki,

- poszerza wiedzę językową o treści wykraczające poza przewidziane programem nauczania w klasie czwartej.

szczegółowe KRYTERIA OCEN W KLASIE V

Ocenę celującą

Otrzymuje uczeń, którego wiedza znacznie wykracza poza obowiązujący program nauczania.

- Twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania.

- Proponuje rozwiązania oryginalne i wykraczające poza materiał programowy.

- Jego wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne oraz cechują się dojrzałością myślenia.

- Nie powiela cudzych poglądów, potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, literackiej i kulturalnej rzeczywistości.

- Bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach, międzyszkolnych.

- Podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach (np. udział w akademiach, inscenizacjach teatralnych, współpracuje ze szkolną gazetką itd.), prezentuje wysoki poziom merytoryczny oraz artystyczny.

- Posiada rozszerzone umiejętności z zakresu kształcenia językowego oraz nauki o języku przewidziane programem nauczania w klasie V.

- Wykazuje ponadprogramowe umiejętności w zakresie kształcenia literackiego i kulturalnego.

Ocenę bardzo dobrą

Otrzymuje uczeń, który opanował pełny zakres wiadomości określony programem nauczania dla klasy V.

Kształcenie literackie i językowe.

- Wypowiedzi ustne i pisemne ucznia są całkowicie poprawne pod względem stylistyczno- językowym, ortograficznym, merytorycznym i logicznym.

- Doskonale potrafi posługiwać się poznanymi w klasie V formami wypowiedzi (sprawozdanie z wycieczki, spaceru, opis przedmiotu, wyglądu człowieka z elementami charakterystyki, list prywatny, zaproszenie).

- Podejmuje próby charakterystyki postaci (na wyrazistych przykładach), np. Ernesta Niemczyka („Chłopcy z Placu Broni”), Stasia Tarkowskiego („W pustyni i w puszczy”),

- Samodzielnie sporządza notatki z czytanych lektur.

- Bezbłędnie układa plan odtwórczy lektury, plan kompozycyjny własnej wypowiedzi.

- Bardzo dobra znajomość przeczytanego tekstu pozwala na swobodne jego analizowanie, ocenę postępowania i poglądów bohaterów; pisanie opowiadania twórczego z elementami opisu, z dialogiem.

- Zwraca uwagę na problematykę moralną zawartą w poznanych lekturach.

- Biegle posługuje się „Słownikiem ortograficznym”, „Słownikiem wyrazów bliskoznacznych”.

- Potrafi porównać cechy gatunkowe bajki i baśni.

- Analizuje utwór liryczny.

Fleksja i składnia

- Wskazuje różnicę między formą osobową i nieosobową czasownika, między czasownikiem dokonanym i niedokonanym.

- Określa znaczenie trybów czasownika, biegle odmienia czasownik w trybie rozkazującym i przypuszczającym.

- Zna zasady pisowni cząstki „by” z czasownikami.

- W odmianie rzeczownika przez przypadki wyróżnia temat oboczny, oboczności.

- Określa rolę przyimków w zdaniu.

- Wskazuje podobieństwa i różnice między przymiotnikiem i przysłówkiem.

- Podaje poprawne formy liczebników.

- Klasyfikuje rodzaje wypowiedzeń, podaje ich przykłady.

- Wyróżnia w zdaniu zespoły składniowe i nazywa je.

- Nazywa części zdania, wskazuje sposób ich wyrażenia.

- Układa zdanie pojedyncze rozwinięte według podanego wykresu.

- Przeprowadza klasyfikację zdań złożonych.

Fonetyka

- Wskazuje różnicę między samogłoską i spółgłoską.

- Omawia zależność brzmienia głoski od ruchów i pozycji narządów mowy.

- Podaje zasady akcentowania wyrazów w języku polskim oraz zasady wymawiania wyrazów bezakcentowych.

Ocenę dobrą

Otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności przewidziane podstawą programową oraz wybrane elementy przewidziane programem nauczania w klasie V.

Kształcenie literackie i językowe

- Czyta poprawnie, stosując zasady prawidłowej intonacji i akcentowania.

- Jego wypowiedzi ustne i pisemne mogą zawierać jedynie nieliczne błędy językowo- stylistyczne, logiczne i ortograficzne.

- Potrafi samodzielnie poprawić większość własnych błędów.

- Podejmuje próby wypowiadania się w formach trudniejszych niż określone podstawą programową (opowiadanie twórcze, opis postaci z elementami charakterystyki).

- W wypowiedziach próbuje oceniać i wartościować problemy zjawiska dotyczące języka, literatury oraz kultury.

- Nazywa cechy gatunkowe mitu, legendy, bajki, noweli.

- Poprawnie sporządza plan rozmowy i szczegółowy lektury.

Fleksja i składnia

- Określa formę gramatyczną czasowników.

- Stosuje w zdaniu czasownik w formie osobowej i nieosobowej.

- Tworzy czasownik dokonany od niedokonanego, wyróżnia cząstkę, za pomocą której tworzy ten czasownik.

- Poprawnie odmienia czasowniki typu: umiem, rozumiem, idę.

- Omawia budowę form trybu rozkazującego i przypuszczającego.

- Wyjaśnia różnicę w odmianie podanych rzeczowników, wyodrębnia temat i końcówkę.

- Uzasadnia pisownię rzeczownika, odwołując się do odmiany.

- W zdaniu wskazuje przyimki i wyrażenia przyimkowe, nazywa ich rolę w zdaniu.

- W zdaniu wskazuje pisownię rzeczownika, odwołując się do odmiany.

- Tworzy przysłówki o przymiotników, stosuje je w zdaniach i określa ich rolę.

- Określa formę gramatyczną przymiotnika z rzeczownikiem.

- Zastępuje słowem liczebniki podane cyfrą i odwrotnie.

- Stosuje w zdaniu liczebnik w odpowiednim przypadku.

- Przekształca zdanie na równoważnik zdania i odwrotnie.

- Podaje przykład współrzędnego i podrzędnego zespołu składniowego.

- Robi wykres zdania pojedynczego rozwiniętego (na łatwych przykładach).

- Przekształca zdanie pojedyncze na złożone i odwrotnie.

- Układa zdanie złożone współrzędnie i podrzędnie.

Fonetyka

- Określa cechy głoski.

- Rozpoznaje wyrazy bezakcentowe.

- Poprawnie akcentuje wyrazy na 3. i 4. sylabie od końca.

Ocenę dostateczną

Otrzymuje uczeń, który w zakresie umożliwiającym postępy w dalszym uczeniu się, opanował wiedzę i umiejętności zawarte w podstawie programowej klasy V.

Kształcenie literackie

- W wypowiedziach ustnych i pisemnych na ogół przestrzega zasad poprawnościowych w zakresie budowy zdań, precyzyjnego stosowania poznanego słownictwa i ortografii.

- W miarę samodzielnie wypowiada się w szkolnych formach pisemnych (opowiadanie odtwórcze z dialogiem, opis przedmiotu i postaci, sprawozdanie, list, zaproszenie).

- Opanował technikę poprawnego czytania i doskonali ją pod względem dykcji, intonacji, akcentowania.

- Ma świadomość mechanizmów popełnianych błędów i potrafi je poprawić przy pomocy nauczyciela.

- Umie wymienić elementy świata przedstawionego (miejsce i czas akcji, bohaterów, wydarzenia).

- Odróżnia zdarzenia, postacie fantastyczne od realistycznych.

- W utworze lirycznym wskazuje epitety, porównania, przenośnie.

Fleksja i składnia

- Tworzy bezokoliczniki od czasowników w formie bezosobowej i odwrotnie.

- Rozróżnia czasowniki dokonane i niedokonane.

- Odmienia czasownik we wszystkich trybach (prostsze przykłady).

- Nazywa przypadki i pytania, na które odpowiadają.

- Odmienia przez przypadki rzeczownik o prostej odmianie.

- Rozpoznaje rzeczownik w roli podmiotu i określenia rzeczownika.

- Odmienia przymiotnik przez przypadki.

- Łączy przymiotnik z rzeczownikiem, odmienia je, określa przypadek, liczbę i rodzaj.

- Rozpoznaje w zdaniu liczebnik.

- Rozróżnia zdanie i równoważnik zdania, podaje przykłady typów zdań.

- Łączy w zespoły składniowe wyrazy tworzące zdanie.

- Wpisuje zdania w podany wykres.

- Podane zdania dzieli na pojedyncze i złożone.

- Z podanych zdań pojedynczych tworzy zdanie złożone.

Fonetyka

- Dzieli wyrazy na głoski.

- Odróżnia samogłoski od spółgłosek.

- Rozróżnia rodzaje głosek.

- Dzieli wyrazy na sylaby.

- Poprawnie akcentuje wyraz na 2. sylabie od końca.

Ocenę dopuszczającą

Otrzymuje uczeń, którego wiedza i umiejętności pozwalają samodzielne lub przy pomocy nauczyciela wykonanie zadania o niewielkim stopniu trudności.

- Jego technika cichego i głośnego czytania pozwala na zrozumienie tekstu.

- Względna poprawność językowa i rzeczowa wypowiedzi ustnych świadczy o zrozumieniu przez niego analizowanego zagadnienia.

- Błędy językowo- stylistyczne, logiczne i ortograficzne popełniane w wypowiedziach pisemnych nie przekraczają wartości pracy i wysiłku, jaki włożył w ich napisanie.

- Stopień opanowanych przez niego wiadomości pozwala na wykonanie zadań typowych, o niewielkim zakresie trudności, samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela.

- Rozróżnia części mowy.

- Wskazuje podmiot, orzeczenie i określenia.

- Odmienia rzeczownik i przymiotnik przez przypadki.

- Odmienia czasownik przez osoby, liczby, czasy, tryby.

- Odróżnia zdanie od równoważnika zdania, zdanie pojedyncze od złożonego.

- Wyróżnia głoski, litery i sylaby w podanym wyrazie.

- Poprawnie pisze wyrazy poznane na lekcjach ortografii (65-50%) oraz zna podstawowe zasady ortograficzne.

Ocenę niedostateczną

Otrzymuje uczeń, który:

- Nie opanował podstawowych wiadomości z fleksji, składni, słownictwa, ortografii w zakresie redagowania poznanych form wypowiedzi oraz elementarnych wiadomości z zakresu budowy i analizy utworu literackiego, przewidzianych podstawą programową w klasie V.

- Nie opanował techniki głośnego i cichego czytania nawet w stopniu dopuszczającym.

- Jego wypowiedzi nie są poprawne pod względem językowym i rzeczowym.

- W wypowiedziach pisemnych nie przestrzega reguł ortograficznych.

- Nawet przy pomocy nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności.

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA DLA KLASY VI

Ocenę niedostateczną

Otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na ocenę dopuszczającą.

Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:

Mówienie

- Buduje wypowiedzi na temat.

- Formułuje odpowiednie do sytuacji komunikacyjnej pytania i odpowiedzi.

- Przedstawia swoje zdanie w dyskusji.

- Zna zasady kulturalnej rozmowy.

- Stosuje w opowiadaniu wypowiedzenia proste i rozwinięte, pojedyncze i złożone.

- Wprowadza dialog w mowę opowieściową.

- Mówi o swoich przeżyciach w danej sytuacji, nazywa przeżycia bohatera literackiego.

- Nazywa cechy bohatera, wyciąga proste wnioski dotyczące jego postępowania.

- Wygłasza z pamięci teksty poetyckie lub prozatorskie.

- Jako nadawca i odbiorca komunikatu korzysta z niewerbalnych środków wyrazu.

- Stara się stosować do podstawowych zasad poprawności językowej.

Czytanie

- Czyta odpowiednio dobrane teksty literackie i rozumie ich treść.

- Rozróżnia narrację pierwszo- i trzecioosobową.

- Rozumie zależność między w tekście środkami stylistycznymi a jego treścią.

- Wyróżnia postać mówiącą w różnych gatunkach i rodzajach literackich.

- Rozróżnia pojęcia: fabuła, akcja, wątek.

- Wie, czym się różni opowiadanie od powieści.

- Dostrzega podobieństwa i różnice między światem przedstawionym w literaturze a rzeczywistością.

- Odczytuje teksty kultury: komiks, obraz, rzeźbę.

- Zauważa podobieństwa i różnice między utworem literackim a jego adaptacją filmową czy teatralną.

- Zauważa w tekście reklamy słownictwo wyrażające perswasję.

Słuchanie

- Słucha wypowiedzi rozmówców.

- Dokonuje przekładu intersemiotycznego wysłuchanego komunikatu, np. wykonując ilustrację do tekstu piosenki.

Pisanie

- Buduje dłuższe wypowiedzi za pomocą różnych wypowiedzeń pojedynczych i złożonych.

- Wplata dialog w tekst narracyjny.

- Redaguje opowiadanie twórcze i odtwórcze.

- Wypełnia druki urzędowe i pocztowe.

- Opisuje wykazane elementy dzieła plastycznego.

- Streszcza tekst w porządku chronologicznym.

- Nazywa cechy charakteru i osobowości postaci literackiej.

- Komponuje plan wypowiedzi.

- Przestrzega podstawowych zasad poprawności ortograficznej i interpunkcyjnej oraz estetyki redagowanej wypowiedzi.

Nauka o języku

Stosuje wiedzę językową w zakresie:

- Fonetyki (zna pojęcie głoski i litery; dostrzega różnicę między głoską dźwięczną i bezdźwięczną, nosową i ustną, twardą i miękką, między zapisem a wymową głoski; dzieli wyrazy na sylaby).

- Słownictwa i słowotwórstwa (dopasowuje wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne; potrafi zastosować wybrane związki frazeologiczne pochodzenia biblijnego, mitologicznego, przysłowia; rozumie znaczenie wyrazów; z pomocą nauczyciela wyróżnia części w budowie słowotwórczej wyrazu).

- Fleksji (z pomocą nauczyciela rozpoznaje formę i funkję odmiennych części mowy; wskazuje nieodmienne części mowy).

- Składni (z pomocą nauczyciela rozpoznaje części zdania, zna ich funkcję składniową; odróżnia zdanie złożone współrzędnie od zdania złożonego podrzędnie).

Ocenę dostateczną

Otrzymuje uczeń, który:

Mówienie

- Uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej.

- Buduje spójne, logiczne wypowiedzi, posługując się poprawnym słownictwem.

- Przedstawia swoje stanowisko w dyskusji, dobierając rzeczowe argumenty.

- Stosuje zasadę kulturalnej dyskusji.

- Opowiada, stosując różnego rodzaju wypowiedzenia.

- Wzbogaca opowiadanie dialogiem; stosuje opis własnych przeżyć, mówi o przeżyciach bohatera literackiego.

- Charakteryzuje przeżycia bohatera literackiego, formułuje ocenę jego postępowania.

- Wygłasza teksty poetyckie i prozatorskie, stosując się do zasad poprawnej artykulacji oraz intonacji i zwracając uwagę na warstwę znaczeniową tekstu.

- Świadomie korzysta z niewerbalnych środków komunikacji, takich jak gest, mimika twarzy, intonacja, pauza, dopasowując je do rodzaju komunikatu, jego odbiorców, celu wypowiedzi.

- Stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej, tak aby jego wypowiedzi były zrozumiałe dla odbiorcy.

Czytanie

- Czyta ze zrozumieniem teksty literackie na poziomie semantycznym i samodzielnie rozwiązuje niektóre zadania świadczące o rozumieniu tekstu na poziomie krytycznym.

- Analizuje zależności między użytymi w utworze środkami stylistycznymi a jego treścią.

- Wyjaśnia pojęcia: fabuła, akcja, wątek.

- Wyróżnia rodzaje powieści.

- Wnioskuje na temat otaczającej go rzeczywistości oraz miejsca człowieka w świecie na podstawie wybranych tekstów literackich.

- Odczytuje plakat.

- Dostrzega zależności między dziełem literackim a jego adaptacją.

- Zauważa różnice w realizacji tego samego tematu i motywu w różnych dziedzinach sztuki oraz w różnych formach wypowiedzi artystycznej.

- Dostrzega mechanizmy oddziaływania reklamy na jej odbiorcę.

Słuchanie

- Uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej przez uważne słuchanie wypowiedzi rozmówców.

- Dokonuje przekładu intersemiotycznego wysłuchanego komunikatu na taką formę, jak: słuchowisko, scenka dramatyczna itp.

Pisanie

- Stara się zachować poprawność językową i stylistyczną dłuższych wypowiedzi zbudowanych za pomocą różnych typów wypowiedzeń.

- Konstruuje teksty informacyjne oraz teksty o charakterze instrukcji.

- Redaguje podanie, życiorys, samodzielną prostą notatkę.

- Za pomocą odpowiedniego słownictwa wkomponowuje opis przedmiotu, miejsca, cech bohatera w opowiadanie twórcze lub odtwórcze.

- Podejmuje próby spójnego opisu dzieła plastycznego.

- Niezależnie od budowy utworu streszcza tekst w porządku chronologicznym, szczegółowo relacjonuje przedstawione wydarzenia.

- Podejmuje próbę opisu postaci rzeczywistej lub literackiej, uwzględniając jej cechy charakteru i osobowości.

- Stosuje zasady estetyki, graficznej organizacji tekstu oraz poprawności ortograficznej i interpunkcyjnej redagowanych wypowiedzi.

Nauka o języku

Stosuje wiedzę językową w zakresie:

- Fonetyki (dzieli wyrazy na litery i głoski, rozpoznaje głoski dźwięczne, bezdźwięczne, ustne, nosowe, twarde, miękkie; dzieli wyrazy na sylaby i potrafi przenieść wyraz do następnej linijki zgodnie z obowiązującymi zasadami; dostrzega różnicę między zapisem a wymową głosek).

- Słownictwa i słowotwórstwa (posługuje się słownictwem bliskoznacznym, wyrazami przeciwstawnymi, wybranymi związkami frazeologicznymi pochodzenia biblijnego i mitologicznego, przysłowiami; rozumie znaczenie wyrazów; wyjaśnia sens niektórych neologizmów i archaizmów; zna pojęcia wyraz podstawowy i pochodny; wyróżnia podstawę słowotwórczą, formant, rdzeń).

- Fleksji (rozpoznaje w wypowiedzeniu odmienne i nieodmienne części mowy, rozpoznaje formę odmiennych części mowy).

- Składni (rozpoznaje części zdania; wyróżnia w zdaniu orzeczenie imienne i czasownikowe; zna rodzaje podmiotu; odróżnia zdania złożone podrzędnie i współrzędnie, spójnikowo i bezspójnikowo).

Ocenę dobrą

Otrzymuje uczeń, który:

Mówienie

- Świadomie uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej.

- Buduje spójne i poprawne pod względem językowym wypowiedzi, zróżnicowane stylistycznie w zależności od intencji nadawcy oraz adresata.

- Uczestniczy w dyskusji na podany temat, przedstawia logiczne, rzeczowe argumenty poparte odpowiednimi przykładami i stosuje perswazję językową nieprzekraczającą granic kulturalnej rozmowy, tak aby przekonać pozostałych jej uczestników do przyjęcia jego stanowiska.

- Wzbogaca wypowiedzi o niewerbalne środki wyrazu, dobrane odpowiednio do sytuacji komunikacyjnej.

- Stosuje w swoich wypowiedziach dialog, opis przeżyć wewnętrznych.

- Charakteryzując bohatera literackiego; ocenia jego postawy i postępowanie, uwzględniając motywy działania.

- Wygłaszając tekst poetycki lub prozatorski , stosuje pauzę, dobiera odpowiednio barwę i ton głosu, zaznacza akcenty logiczne, tak aby zwrócić uwagę odbiorcy na warstwę znaczeniową utworu.

- Zwraca uwagę na poprawność językową i stylistyczną swoich wypowiedzi.

Czytanie

- Czyta różne teksty literackie na poziomie krytyczno- twórczym.

- Rozumie funckcję użytych w utworze środków stylistycznych oraz znaczenie postaci mówiącej w tekście.

- Posługuje się terminami: fabuła, akcja, wątek.

- Wyróżnia cechy różnych rodzajów powieści i opowiadania.

- Na postawie analizy utworów literackich odkrywa podstawowe prawa dotyczące człowieka i otaczającego świata.

- Analizuje treści pozaliterackich tekstów kultury.

- Porównuje utwory literackie z ich adaptacją filmową i teatralną.

- Dostrzega zależność między realizacją tematu dzieła a jego tworzywem.

- Wypowiada opinie na temat reklam i dostrzega werbalne oraz niewerbalne mechanizmy oddziaływania na odbiorcę.

Słuchanie

- Analizuje przenośny sens wysłuchanego tekstu.

- Dokonuje w dowolnej formie przekładu intersemiotycznego wysłuchanego komunikatu.

Pisanie

- Konstruuje wypowiedzi zróżnicowane stylistycznie w zależności od intencji nadawcy, odbiorcy komunikatu w zależności od sytuacji komunikacyjnej.

- Stosuje słownictwo odpowiednie do rodzaju i celu wypowiedzi.

- Wzbogaca tekst dialogiem charakteryzującym bohatera.

- Redaguje opowiadanie twórcze z elementami opisu przeżyć wewnętrznych bohatera, notatkę, sprawozdanie.

- Opisując dzieło plastyczne, zauważa jego sens przenośny.

- Charakteryzuje postać literacką lub rzeczywistą, nazywa cechy jej charakteru, osobowości i usposobienia, zauważa motywy działania.

- Dba o estetykę zapisu, poprawność językową i stylistyczną redagowanego tekstu.

Nauka o języku

Umiejętnie stosuje wiedzę językową w zakresie:

- Fonetyki (dostrzega różnicę między wymową a zapisem głosek, oznacza miękkość głoski przez znak zmiękczenia oraz i).

- Słownictwa i słowotwórstwa (dobiera odpowiednio słownictwo bliskoznaczne w wypowiedzi w celu uniknięcia powtórzeń; stosuje w wypowiedziach pisemnych lub ustnych wyrazy przeciwstawne, związki frazeologiczne i przysłowia, a także powiedzenia związane z regionem; rozumie funkcje neologizmów i archaizmów w tekście, wyjaśnia ich sens; bada budowę słowotwórczą wyrazu; tworzy rodzinę wyrazów; tworzy definicję słowotwórczą wyrazu).

- Fleksji (rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy, nazywa je i określa formę gramatyczną, rozumie ich funkcję w zdaniu, poprawnie stosuje je w wypowiedzi, w szczególności formy czasowników zakończonych na –no, –to, nieregularnie odmieniających się rzeczowników, formy proklityczne i enklityczne zaimków, liczebniki w związku z rzeczownikiem).

- Składni (rozpoznaje części zdania pojedynczego; nazywa typy orzeczenia – imienne i czasownikowe oraz podmiotu – gramatyczny, domyślny, logiczny, zbiorowy; rysuje wykres logiczny zdania pojedynczego; rozróżnia zdania złożone podrzędnie i współrzędnie; stosuje zasady interpunkcji wypowiedzenia pojedynczego i złożonego).

Ocenę bardzo dobrą

Otrzymuje uczeń, który:

Mówienie

- Jako świadomy uczestnik sytuacji komunikacyjnej nawiązuje kontakt, podtrzymuje go oraz dobiera formę komunikatu w zależności od celu wypowiedzi i rodzaju odbiorcy.

- Różnicuje swoje wypowiedzi stylistycznie, dba o ich poprawność językową, korzysta z bogatego słownictwa, stosuje odpowiednio dobrane do sytuacji komunikacyjnej niewerbalne środki wyrazu, aby komunikat stał się w pełni czytelny dla odbiorcy.

- Aktywnie uczestniczy w dyskusji na tematy związane z rzeczywistością oraz dotyczące lektury; wprowadza w temat rozmowy; przekonuje do swojego zdania, udowadniając racje w sposób rzeczowy i logiczny; posługuje się informacją, cytatem z danego źródła; nawiązuje do wypowiedzi interlokutorów, wyciąga wnioski, dokonuje podsumowania rozmowy, modyfikuje własne poglądy; dba o poprawność językową wypowiedzi oraz o przestrzeganie przez dyskutantów zasad kultury rozmowy.

- Ubarwia wypowiedzi dialogiem, opisem przeżyć wewnętrznych, monologiem wewnętrznym postaci.

- Stosuje charakterystykę bezpośrednią bohatera, wykorzystując bogate słownictwo nazywające cechy; stosuje charakterystykę pośrednią uwzględniającą motywy działania postaci; dokonuje oceny moralnej bohatera w odwołaniu do uniwersalnych wartości etycznych.

- Wygłaszając tekst poetycki lub prozatorski z pamięci, podejmuje próbę jego interpretacji głosowej.

- Dokonuje autokorekty językowej i stylistycznej wygłaszanego komunikatu.

Czytanie

- Odczytuje tekst poetycki i prozatorski na poziomie przenośnym i symbolicznym.

- Analizując konstrukcję i warstwę znaczeniową utworu, bierze pod uwagę funkcję osoby mówiącej w tekście.

- Budując strukturę świata przedstawionego, dostrzega mechanizmy rozwoju fabuły, akcji, głównych wątków utworu prozatorskiego.

- Na podstawie analizy otworów literackich podejmuje próbę interpretacji znaczenia i miejsca człowieka w świecie.

- Odczytuje inne odpowiednio dobrane teksty kultury na poziomie krytyczno- twórczym.

- Analizuje treści oraz tworzywo adaptacji filmowej lub teatralnej dzieła literackiego.

- Bada zależność między tworzywem dzieła a realizacją tego samego tematu lub motywu w różnych dziedzinach sztuki.

- Wyjaśnia mechanizmy oddziaływania reklam.

Słuchanie

- Dostrzega przenośny sens wysłuchanego tekstu.

- Tworzy własne utwory inspirowane wysłuchanym tekstem.

- Potrafi sporządzić notatkę w wybranej przez siebie formie na podstawie wysłuchanego tekstu.

Pisanie

- Pisze różne wypowiedzi, dostosowane do sytuacji komunikacyjnej, poprawne pod względem językowym, stylistycznym, ortograficznym oraz interpunkcyjnym.

- Wprowadza do dialogu słowa narratora dystansującego się wobec wypowiedzi i działań bohaterów.

- Pisze opowiadanie twórcze z elementami opisu sytuacji, list oficjalny, notatkę w formie ciągłej, mapy mentalnej, schematu.

- Wyjaśnia treści przenośne i symboliczne oraz konteksty interpretacyjne w opisie dzieła plastycznego.

- W sposób pełny i przemyślany charakteryzuje postać literacką lub rzeczywistą, przedstawia wszystkie możliwe motywy jej działania, ocenia postępowanie w odniesieniu do wartości etycznych.

- Poprawia własne błędy językowe i stylistyczne.

Nauka o języku

Sprawnie stosuje wiedzę językową w zakresie:

- Fonetyki (stosuje wiadomości dotyczące różnicy między zapisem a wymową głosek oraz funkcji głoski „i” w wyrazie).

- Słownictwa i słowotwórstwa (korzysta z bogatego zasobu słownictwa, stosując wyrazy bliskoznaczne; dba o poprawność stylistyczną tekstu; ilustruje wypowiedzi odpowiednio dobranymi związkami frazeologicznymi i przysłowiami; wyjaśnia znaczenie wyrazów na podstawie ich etymologii; wyjaśnia zmiany znaczenia wyrazów; bada funkcję neologizmów i archaizmów w tekście; analizuje budowę słowotwórczą wyrazu; porządkuje rodziny wyrazów.

- Fleksji (poprawnie używa w wypowiedzeniach ustnych i pisemnych form odmiennych i nieodmiennych części mowy, analizuje ich funkcję w zdaniu; dokonuje rozbioru gramatycznego wypowiedzenia pojedynczego).

- Składni (dokonuje analizy logicznej wypowiedzenia pojedynczego; rysuje wykresy logiczne zdań pojedynczych z różnymi typami orzeczeń i podmiotów, schematy wypowiedzeń złożonych współrzędnie i podrzędnie; rozpoznaje i konstruuje zdania bezpodmiotowe; dba o poprawność interpunkcyjną wypowiedzeń pojedynczych i złożonych).

Ocenę celującą

Otrzymuje uczeń, który:

Mówienie

- Buduje twórcze, bezbłędne pod względem językowym, dostosowane do sytuacji komunikacyjnej wypowiedzi, w których się swobodnie posługuje werbalnymi i niewerbalnymi środkami wyrazu.

- Rozpoczyna i podtrzymuje dyskusję na tematy związane z lekturą; rzeczowo, z zachowaniem zasad kulturalnej rozmowy ocenia stanowiska dyskutantów i podaje propozycje rozwiązania problemów.

- Swobodnie się posługuje różnymi formami opowiadania i opisu.

- W sposób pełny i logiczny charakteryzuje bohatera lektury.

- Wygłaszając tekst z pamięci, dokonuje jego interpretacji głosowej.

Czytanie

- Odczytuje sens utworów poetyckich, prozatorskich i innych dzieł kultury (również spoza listy lektur przewidzianej programem nauczania) na poziomie krytyczno- twórczym, uwzględniając ich strukturę i treści przenośne oraz symboliczne; odwołuje się do kontekstów kulturowych.

Słuchanie

- Analizuje i wykorzystuje w nowych sytuacjach komunikacyjnych informacje wybrane z wysłuchanego tekstu.

- Analizuje i interpretuje przenośny sens wysłuchanego tekstu artystycznego.

Pisanie

- Swobodnie się posługuje wszystkimi przewidzianymi w programie formami wypowiedzi pisemnej, a ponadto tworzy własne teksty, ciekawe pod względem treści i stylu, bezbłędne językowo.

- Formułuje wypowiedzi na temat przeczytanych lektur (także spoza listy lektur przewidzianych programem nauczania).

Nauka o języku

- Świadomie stosuje wiedzę językową w zakresie treści przewidzianych programem nauczania fonetyki, słownictwa i słowotwórstwa, fleksji oraz składni; przestrzega norm poprawnościowych w formułowanych wypowiedziach.

- Samodzielnie poszerza wiedzę językową o treści spoza programu nauczania w klasie VI.